Θεία Ευχαριστία: Το βαθύτερο νόημα και ο σκοπός της

Τι ονομάζουμε Θεία Ευχαριστία και ποιός είναι ο σκοπός της
Η Θεία Ευχαριστία είναι το ύψιστο των μυστηρίων της Αγίας μας Εκκλησίας, το μυστήριο των μυστηρίων. Είναι το αιώνιο μυστήριο, του οποίου η αξία είναι ασύγκριτη και ανυπολόγιστη και η θέση του στη λατρεία της Εκκλησίας μας μοναδική και υπέροχη. Από αυτό το μυστήριο καθώς και από το άγιο Βάπτισμα αντλούν και όλα τα άλλα μυστήρια χάρη και δύναμη και συμβάλλουν και εκείνα στην αιώνια ψυχική λύτρωση και σωτηρία του ανθρώπου. Αυτό το θειότατο μυστήριο συνέστησε ο ίδιος ο Κύριος με το Μυστικό Δείπνο “τη νυκτί” της Μεγάλης Πέμπτης, “εν ή παρεδίδοτο” στο θάνατο του σταυρού, για να συνεχίζεται στην Εκκλησία του διά μέσου των αιώνων, και μέχρι συντέλειας των αιώνων, η εξιλαστήριος θυσία του σταυρού του ως πηγή αφέσεως των αμαρτιών του κόσμου και ως κοινωνία του πανάχραντου Σώματός του και του τιμίου Αίματός του. Και αυτό για να μεταλαμβάνουν από το Ποτήριο της ζωής οι πιστοί του και να δέχονται μέσα τους ολόσωμο τον ίδιο των ζώντα Θεό και Λυτρωτή τους.
Γιατί την κατατάσσουμε στα μυστήρια
Η Θεία κοινωνία ή Θεία Ευχαριστία είναι η κορύφωση της Θείας Λειτουργίας, είναι το Μυστήριο των Μυστηρίων, είναι η καρδιά της Εκκλησίας του Χριστού η οποία μεταγγίζει Θεία ζωή στα μέλη του Σώματος Του. Η Θεία Κοινωνία είναι Σώμα και Αίμα Χριστού που αγιάζει αυτούς που μεταλαμβάνουν. Το Άγιο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας ονομάζεται Θείο δώρο γιατί μας δίνετε από τον Κύριο εντελώς δωρεάν χωρίς εμείς να έχουμε γίνει άξιοι της δωρεάς από τη δική μας πλευρά.
Η ιερουργία του μυστηρίου
Το μυστήριο ιερουργείται από το λειτουργό της Εκκλησίας πάνω στην Αγία Τράπεζα. Αφού προηγουμένως ο ιερέας που λειτουργεί προσκομίσει άρτο και οίνο στην Αγία Πρόθεση και κατά τη θεία Λειτουργία και μάλιστα κατά τη μεγάλη είσοδο μεταφέρει αυτά από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα, τότε αρχίζει η αγία Αναφορά και ιερουργείται το φρικτό μυστήριο. Άρτος και οίνος λοιπόν χρησιμοποιείται από την Εκκλησία για την τέλεση και ιερουργία του μυστηρίου. Όπως ακριβώς και ο Κύριος άρτο και οίνον χρησιμοποίησε κατά το Μυστικό Δείπνο, οπότε παρέδωσε στην Εκκλησία του το μεγάλο αυτό μυστήριο της σωτηρίας. Και κατά την Αγία Αναφορά, τότε που παραγγέλλει ο λειτουργός “Πρόσχωμεν την αγίαν Αναφοράν, εν ειρήνη προσφέρειν”, -αναφορά είναι η τέλεση του φρικτού αυτού Μυστηρίου, και αυτή είναι η κρισιμότερη, καθώς είναι η ιερότερη ώρα και στιγμή της θείας Λειτουργίας- ο ιερέας, προσευχόμενος εκτενώς και με πολλή θέρμη ικετεύοντας το Θεό, ζητά την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος πάνω στα τίμια εκείνα δώρα, για να μεταβάλει τον Άρτο σε Σώμα και τον οίνο σε Αίμα του Σωτήρα Χριστού. Να τα μεταβάλει σε αυτό το Σώμα που θυσιάστηκε πάνω στο σταυρό και σε αυτό το Αίμα που χύθηκε πάνω στο σταυρό “υπέρ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας”. Προτού φθάσει στη φοβερή αυτή ώρα, ο ιερέας αναφέρει αυτούς τους λόγους του Κυρίου, όταν για πρώτη φορά Εκείνος ιερούργησε και παρέδωσε στους μαθητές του αυτό· “Έδωκε τοις αγίοις αυτού μαθηταίς και Απόστολοις ειπών· λάβετε, φάγετε· τούτό εστι το σώμα μου το υπέρ υμών κλώμενον εις άφεσιν αμαρτιών”. Και για το Ποτήριο· “πίετε εξ αυτού πάντες· τούτό εστι το Αίμα μου το της Καινής Διαθήκης, το υπέρ υμών και πολλών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιών”. Και μετά την ευχή, η οποία έχει εκφώνηση το “Τα σα εκ των σων, Σοί προσφέρομεν κατά πάντα και διά πάντα”, εύχεται γονατιστός και δεόμενος σε βαθιά κατάνυξη και λέει προς τον Ουράνιο Πατέρα ο λειτουργός του μυστηρίου· “και ποίηση τον μεν άρτον τούτον τίμιον σώμα του Χριστού σου· το δε εν τω ποτηρίω τούτω τίμιον αίμα του Χριστού σου, μεταβαλών τω Πνεύματί σου τω Αγίω” . Ακριβώς αυτή τη στιγμή κατέρχεται το Πνεύμα το Άγιο και μεταβάλλει τον μεν άρτο σε Σώμα Χριστού, το δε οίνο που περιέχει το Ποτήριο σε Αίμα Χριστού, τότε πλέον έχουμε και ολόσωμη και αισθητή την παρουσία του Θεανθρώπου Σωτήρα μας, και όσοι είναι έτοιμοι να κοινωνήσουν τον κοινωνούν, παίρνοντας μέσα τους όχι άρτο και οίνο, αλλά πραγματικά το ίδιο το Σώμα και το ίδιο το Αίμα του Χριστού, και γίνονται “σύσσωμοι και σύναιμοι και Χριστοφόροι” και αποτελούν με το Χριστό, που φέρουν μέσα τους, ένα σώμα και ένα αίμα, κατά τον άγιο Κύριλλο,και έχουν μέσα τους το Χριστό “κατοικούντα και μένοντα συν τω Πατρί και τω Αγίων Πνεύματι”, κατά το Μέγα Βασίλειο (εις ευχήν Μεταλήψεως). Βέβαια τα μάτια βλέπουν άρτο και οίνο και η γλώσσα αισθάνεται τη γεύση ψωμιού και κρασιού. Αλλά δεν έχει έτσι το πράγμα. Από την ώρα που κατήλθε το Άγιο Πνεύμα και ιερουργήθηκε το μυστήριο, δεν έχουμε πλέον ό,τι βλέπουν τα μάτια ή ό,τι αισθάνεται η γλώσσα μας. Έχουμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού μας, το οποίο και μας μεταδίδει ζωή και αφθαρσία.
Στο μυστήριο αυτό της θείας Ευχαριστίας δεν συντελείται μόνο η μεταβολή του άρτου και του οίνου σε Σώμα και Αίμα Χριστού, αλλά όλος ο βίος του Κυρίου και όλο το απολυτρωτικό έργο του αναπαρίσταται και ιερουργείται. Δηλαδή η Σάρκωσή του, η Γέννησή του, η Σταύρωση, η Ταφή, η Ανάταση, η Ανάληψη και η εκ δεξιών του Πατρός καθέδρα του, για να πρεσβεύει για όλους εμάς. Όλα δηλαδή τα υπερφυή γεγονότα, τα οποία συντέλεσαν και τελείωσαν τη σωτηρία μας, και την οποία σωτηρία χορηγεί και εξασφαλίζει σε μας το μυστήριο της θείας Κοινωνίας. Αυτό φαίνεται καθαρά στην προ της θείας μεταβολής ευχή της λειτουργίας του ιερού Χρυσοστόμου, όπου ο άγιος Πατήρ δεόμενος υπέρ της αποδοχής εκ μέρους του Θεού Πατρός της θυσίας, την οποία του προσφέρουμε, λέει· “Μεμνημένοι τοίνυν της σωτηρίου ταύτης εντολής (του να τελούμε δηλαδή το μυστήριο: “λάβετε, φάγετε,… πίετε εξ αυτού πάντες”) και πάντων των υπέρ ημών γεγενημένων, του σταυρού, του τάφου, της τριημέρου αναστάσεως, της εις ουρανούς αναβάσεως, της εκ δεξιών καθέδρας, της δευτέρας και ενδόξου πάλιν παρουσίας, τα σα εκ των σων σοι προσφέρομεν”. Και “ημείς καθ’ εκάστην ημέραν… προσφέρομεν μεν, λέει ο ίδιος Πατέρας, αλλ’ ανάμνησιν ποιούμεν του θανάτου αυτού… Ουκ άλλην θυσίαν καθάπερ ο αρχιερεύς (των Εβραίων) αλλά την αυτήν αεί ποιούμεν, μάλλον δε ανάμνησιν εργαζόμεθα θυσίας”
Καρποί του μυστηρίου
Εάν κάθε ιερό και άγιο Μυστήριο φέρει τη θεία Χάρη στον άνθρωπο και τον καθιστά δένδρο με πολλούς καρπούς, πολύ περισσότερο συμβαίνει αυτό με το θειότατο και πανάγιο μυστήριο της θείας Ευχαριστίας. Είπαμε πως σε αυτό κοινωνούμε Σώμα και Αίμα Χριστού, δηλαδή λαμβάνουμε και κατέχουμε μέσα μας το Θεό τον παντοκράτορα και Κύριο της δόξας, το Θεό τον ζώντα και μένοντα εις τον αιώνα. Λοιπόν πλούσιοι οι πνευματικοί καρποί. Σωτηρία ψυχής, τροφοδοσία και συντήρηση πνευματικής ζωής, προαγωγή και αύξηση αρετής, αναγέννηση, αγιασμός, θέωση, τα πάντα, πάντα τα προς σωτηρία και θέωση θεία δωρήματα. Και αφού ο Κύριος βεβαίωσε ότι η σάρκα του “αληθώς εστι βρώσις” και το αίμα του “αληθώς εστι πόσις” και “ώσπερ ο άρτος σώματι κατάλληλος”, για να συντηρεί και ενισχύει τη φυσική ζωή του ανθρώπου, “ούτω και ο Λόγος τη ψυχή αρμόδιος”. Και “ο άρτος ο ουράνιος και το ποτήριον… ψυχήν και σώμα αγιάζοντα εις πάσαν ημών την σύστασιν αναδίδονται (σε όλο τον οργανισμό μας εισχωρούν), εις ωφέλειαν σώματος και ψυχής”. Όπως χωρίς ψωμί και νερό είναι αδύνατη η συντήρηση της φυσικής ζωής, έτσι “και ο μη τρώγων” τον ουράνιο άρτο και “μη πίνων το αίμα του Κυρίου, ουκ έχει ζωήν εν εαυτώ”. Πάλι· χωρίς τη σάρκα του Κυρίου, δηλαδή χωρίς τη θεία Κοινωνία, “ζην ουκ ένι”, αδύνατο να ζήσει, λέει ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων. Επομένως πολλές, όπως είπαμε, και μέγιστες, οι πλέον μεγάλες και ανυπολόγιστες ωφέλειες και καρποί από τη θεία Κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου.
Και πρώτα η άφεση των αμαρτιών, αφού μάλιστα προηγηθεί εξομολόγηση. Η θεία Κοινωνία επισφραγίζει την άφεση. Αυτόν τον πρώτο καρπό, την άφεση, δεν παρουσίασε ο Κύριος, όταν την πρώτη φορά τέλεσε το θείο μυστήριο; “Λάβετε, φάγετε, είπε,… πίετε εξ αυτού πάντες… εις άφεσιν αμαρτιών”. Για να λάβετε άφεση και να συγχωρηθούν οι αμαρτίες σας. —Δεύτερος καρπός είναι ο αγιασμός ψυχής και σώματος. Και επόμενο αυτό. Εφόσον δεχόμαστε μέσα μας τον Άγιο, αγιάζεται και η ψυχή και το σώμα μας. Αγιάζεται όλος ο άνθρωπος, ο οποίος καθίσταται κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος. Η θεία Κοινωνία μεταδίδεται σε όλα τα μέλη μας, σε ψυχή, σε σώμα, σε οφθαλμούς, σε αφτιά, σε χέρια, σε πόδια, σε γλώσσα, σε καρδιά. Και όλα αυτά αγιάζονται, με τρόπο ώστε ούτε να σκέπτονται αυτοί που κοινωνούν ούτε να επιθυμούν ούτε να αισθάνονται ούτε να πράττουν το κακό και αμαρτωλό, παρά μόνο το αγαθό και άγιο και να συμμορφώνονται προς το άγιο θέλημα Εκείνου που μεταλαμβάνουν στο μυστήριο. Μέγιστη ενίσχυση και βοήθεια προέρχεται επίσης σε μιας προς αγιασμό μας, αφού όλος ο ψυχικός και σωματικός οργανισμός μας διαποτίζεται από την αγία Κοινωνία. Νέα ζωή, τη ζωή του Πνεύματος, τη ζωή της αγιότητας λαμβάνουμε, κατά το λόγο του Κυρίου: “εάν μη φάγητε την σάρκα του υιού του ανθρώπου και πίητε αυτού το αίμα, ουκ έχετε ζωήν εν εαυτοίς· ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα έχει ζωήν αιώνιον” (Ιωάν. στ’ 53, 54). —Τρίτος καρπός η θέωσή μας. Εάν και με την πίστη, με το λόγο του Θεού, με την προσευχή θεούται ο άνθρωπος και γίνεται “θείας κοινωνός φύσεως”, όπως λέει ο απόστολος Πέτρος, ασυγκρίτως περισσότερο και σε βαθμό αφάνταστο γίνεται αυτό σε μας, όταν κοινωνούμε την “τεθεωμένη” σάρκα του Κυρίου. Κοινωνούμε το Θεό μας και γινόμαστε και εμείς θεοί, ισόθεοι και ισάγιοι και κατά “μέθεξη” και χάρη κοινωνοί θείας ζωής. Όπως ακριβώς λέει και η ευχή της Μετάληψης· “Οις (με τα οποία άγια Μυστήρια δηλαδή) ζωούται και θεούται πας ο τρώγων σε και πίνων εξ ειλικρινούς καρδίας”. Τι ύψιστη και ανυπολόγιστη τιμή, δόξα και χάρη! Το “εγώ είπα θεοί εστε και υιοί υψίστου πάντες”, εδώ, στην κοινωνία του θειότατου αυτού μυστηρίου, βρίσκει πλήρη και ακέραια την εφαρμογή του. —Τέταρτη ωφέλεια είναι η ένωση όλων των Χριστιανών που κοινωνού το Χριστό σε ένα σώμα, μία οικογένεια πνευματική, μία θεία κοινωνία αγιασμένων και αγαπημένων ανθρώπων. Το λέει ο Απόστολος· “ότι είς άρτος, έν σώμα οι πολλοί εσμεν (ένα σώμα γινόμαστε οι πολλοί μέσω της θείας Κοινωνίας)· οι γαρ πάντες εκ του ενός άρτου μετέχομεν” (Α’ Κορινθ. ι’ 17). Για αυτό εύχεται και ο άγιος Βασίλειος στη θεία Λειτουργία του και με την ευχή του αγίου Πατέρα και κάθε ιερέας που ιερουργεί το μυστήριο υπέρ της ενότητάς μας αυτής και λέει· “ημάς δε πάντας, τους εκ του ενός άρτου και του ποτηρίου μετέχοντας, ενώσαις αλλήλοις εις ενός Πνεύματος Αγίου Κοινωνίαν”. Και τι μεγάλο, τι θαυμαστό και ζηλευτό και μακάριο πράγμα όλοι οι Χριστιανοί να ενώνονται με την αγία Κοινωνία και μία γνώμη, μία θέληση, μία αγάπη και ζωή να έχουν οι πολλοί. Όπως μια γνώμη και θέληση και αγάπη έχουν τα τρία πρόσωπα της Θεότητας, ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα. Αυτό ακριβώς να γίνεται και με όλους τους Χριστιανούς που κοινωνούν. Αυτή είναι η πραγματική θέωσή μας, η θεία ζωή και μακαριότητά μας. Τι μεγάλο και θαυμαστό μυστήριο!
Ως προς αυτό λένε και οι θεοφόροι Πατέρες της Εκκλησίας μας· “ο τρώγων την αγίαν σάρκα του Χριστού” ενισχύεται και προοδεύει στη ζωή της χάρης και αρετής, αφού έχει “η σαρξ εν αυτή τον Λόγον κατά φύσιν όντα ζωήν”, και “ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός διά της ιδίας σαρκός εναποκρύπτει την ζωήν ταύτην εν ημίν και ώσπερ τι σπέρμα της αθανασίας εντίθησιν, όλην την εν ημίν αφανίζων φθοράν”. Δηλαδή η σάρκα του Κυρίου είναι γεμάτη ζωή. Και σκορπίζει και σε μας το σπέρμα της αθανασίας, ενώ συγχρόνως εξαφανίζει τη φθορά που υπάρχει μέσα μας. Μέσω της Ευχαριστίας οι πιστοί “την ζωήν τρώγουσι, την ζωήν πίνουσι”, λέει ο ιερός Αυγουστίνος. Γι’ αυτό και ο Μέγας Βασίλειος τονίζει και λέει· “Και το κοινωνείν καθ’ εκάστην ημέραν και μεταλαμβάνειν του αγίου Σώματος και Αίματος του Χριστού καλό και επωφελές. Τις γαρ (διότι ποιος) αμφιβάλλει, ότι το μετέχειν συνεχώς της ζωής ουδέν άλλο εστίν ή ζην πολλαχώς;”. Γι’ αυτό σε κάθε θεία Λειτουργία καλούμαστε οι πιστοί στη θεία Κοινωνία, για να μεταλάβουμε Σώμα Χριστού και Αίμα Χριστού “εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον”, τη δε περίοδο του Πάσχα καλούμαστε στη θεία Μετάληψη με την προτροπή του Κοινωνικού· “Σώμα Χριστού μεταλάβετε, πηγής αθανάτου γεύσασθε”.
Εννοείται βέβαια, ότι ο Χριστιανός πρέπει να προσέρχεται έπειτα από επιμελή και ακριβή προπαρασκευή, δηλαδή έπειτα από νηστεία, από προσευχή θερμή, από εξομολόγηση ειλικρινή, από συμφιλίωση με εχθρούς, με ελεημοσύνες και έργα αγαθά αγάπης και στοργής, ώστε να προσερχόμαστε, όπως και η Εκκλησία μας μας καλεί· “μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης”. Αυτό δε είναι και έντονο παράγγελμα του αγίου Αποστόλου, ο οποίος λέει· “δοκιμαζέτω άνθρωπος εαυτόν, και ούτως εκ του άρτου εσθιέτω και εκ του ποτηρίου πινέτω· ο γαρ εσθίων και πίνων αναξίως κρίμα εαυτώ (την καταδίκη του δηλαδή) εσθίει και πίνει, μη διακρίνων το σώμα του Κυρίου. Διά τούτο εν υμίν πολλοί ασθενείς και άρρωστοι και κοιμώνται (πεθαίνουν) αρκετοί” (Α’ Κορινθ. ια’ 28-30). Το να προσέρχεται κανείς όπως-όπως, χωρίς την πρέπουσα προετοιμασία, χωρίς πραγματική μετάνοια και ειλικρινή εξομολόγηση, δείχνει ανευλάβεια και απιστία, βεβηλώνει τα Άγια και το αμάρτημά του είναι βαρύ. Γι’ αυτό και βαριές και οι συνέπειες, οι κυρώσεις και τιμωρίες που ακολουθούν το Χριστιανό, που ανέτοιμος προσέρχεται στη θεία Κοινωνία. Τακτική λοιπόν προσέλευση, αλλά “μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης” και τότε δίνεται άφεση αμαρτιών, τότε αγιασμός και απολύτρωση, τότε ειρήνευση και θέωση και ζωή αγία, ζωή αιώνια και μακάρια.

Τα Τίμια Δώρα της Θείας Ευχαριστίας

1. Τό πρόσφορο

Ποιός πρέπει νά ζυμώνει τό πρόσφορο γιά νά προσφερθεῖ στό Ναό γιά τή Θεία Εὐχαριστία; Κάθε χριστιανός βαπτισμένος ἔχει τό τιμητικό αὐτό προνόμιο. Πρέπει ὅμως νά ἀγωνίζεται νά κρατεῖ τόν ἑαυτό του σέ καθαρότητα, γιά νά κάνει τό ἱερό αὐτό ἔργο, νά ζυμώνει καί νά προσφέρει τό πρόσφορο γιά τό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Τό ζύμωμα τοῦ προσφόρου εἶναι ἡ ἀρχή τῆς Θείας Λειτουργίας γι’ αὐτό καί ὁ χριστιανός ἤ ἡ χριστιανή πού ζυμώνει τό πρόσφορο πρέπει νά προσεύχεται τήν ὥρα ἐκείνη.
Τό πρόσφορο ἔχει ἰδιαίτερο συμβολισμό γιά ἐμᾶς τούς χριστιανούς. Συμβολίζει τήν ἑνότητά μας, τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας μας. Γιατί ὅπως τό πρόσφορο ἀποτελεῖται ἀπό διαφόρους σπόρους, οἱ ὁποῖοι μαζεύτηκαν, ἀλέστηκαν, ζυμώθηκαν καί ἔκαναν ἕνα πράγμα, ἔτσι κατά τήν παλαιά εὐχή τοῦ προσφόρου εὐχόταν ὁ ἱερέας νά συνάξει ὁ Θεός τά διασκορπισμένα σ’ ὅλη τή γῆ παιδιά του στήν Βασιλεία Του τήν ἐπουράνια. Καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει «ἐπειδή ἕνας εἶναι ὁ ἄρτος, καί ἐμεῖς οἱ πολλοί εἴμαστε ἕνα σῶμα» (Α΄ Κορ.10,17).
Καί κάτι ἀκόμη. Μέσα στά Τίμια Δῶρα ὑπάρχει ἡ ἐλπίδα καί ἡ ἐγγύηση τῆς Ἀναστάσεως. «Καθώς ὁ βλαστός τῆς ἀμπέλου, ἀφοῦ κατακλιθεῖ στή γῆ καρ­πο­φορεῖ στόν καιρό του, καί ὁ κόκκος τοῦ σιταριοῦ, ἀφοῦ πέσει στή γῆ καί διαλυθεῖ, ἀνασταίνεται πολλαπλάσιος… καί στή συνέχεια (ὡς ἄρτος καί οἶνος) γίνονται Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ μέ τά λόγια τῆς Θείας Εὐχαριστίας καί τή Χάρη τοῦ Ἁγ. Πνεύματος, ἔτσι καί τά σώματά μας, πού τρέφονται ἀπό τήν Θεία Εὐχαριστία, ἀφοῦ μποῦν στή γῆ καί διαλυθοῦν, θά ἀναστηθοῦν στόν καιρό τους, χάρη στό Λόγο τοῦ Θεοῦ πού χαρίζει σ’ αὐτά τήν Ἀνάσταση, πρός δόξαν Θεοῦ Πατρός» κατά τόν Ἅγιο Εἰρηναῖο.
Τό πρόσφορο συμβολίζει ἐπίσης αὐτή τήν ἴδια τήν Παναγία μας. Ὅπως ἀπό Ἐκείνη προῆλθε ὁ Κύριος μας Ἰησοῦς Χριστός, γεννήθηκε δηλαδή ἐκ τῶν ἁγνῶν καί παρθενικῶν αἱμάτων Της, ἔτσι καί ἀπό τό πρόσφορο προέρχεται ἡ μερίδα ΙΣ ΧΣ ΝΙ ΚΑ, πού θά μεταβληθεῖ σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ κατά τή Θεία Λειτουργία. Κι ὅπως ἡ Παναγία μας εἶχε ἕναν μόνο Υἱό, ἕνα μόνο παιδί, τόν Μονογενῆ Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ, ἔτσι καί ἀπό τό πρόσφορο πού θά βγεῖ ὁ Ἅγιος Ἄρτος δέν ἐξάγεται καμμιά ἄλλη μερίδα, τῶν Ἁγίων δηλαδή κ.τ.λ. Χρησιμοποιοῦνται ἄλλα πρόσφορα γιά νά ἐξαχθοῦν οἱ ὑπόλοιπες μερίδες. Χρειάζονται συνεπῶς σέ κάθε Θεία Λειτουργία τό λιγότερο δυό πρόσφορα.
Μερικές πρακτικές συμβουλές. Τό πρόσφορο πρέπει νά εἶναι ζυμωμένο ἀπό ἀλεῦρι σιταριοῦ καί ὄχι ἀπό κριθάρι ἤ καλαμπόκι ἤ ἄλλου εἴδους ἀλεῦρι ἤ προσμίξεις. Μόνο ἀλεύρι σιταριοῦ, γιατί ἀπό τό πρόσφορο αὐτό θά ἐξαχθεῖ ὁ Ἀμνός, ἡ μερίδα δηλαδή πού θά γίνει Σῶμα Χριστοῦ καί ὁ Κύριος παρομοίασε τό πανάγιο Σῶμά Του μέ σιτάρι ( Ἰω. 12, 24).
Παλιά ἡ παρασκευή τοῦ προσφόρου ἦταν ὑπόθεση δύσκολη. Διάλεγαν τό καλύτερο στάρι. Οἱ πιό αὐστηροί καί ἀκριβολόγοι «ψώχοντες», ἔτριβαν δηλαδή μέ τά χέρια τά ὥριμα στάχυα, νά μήν πατηθοῦν ἀπό τίς ὁπλές τῶν ζώων, νά μήν κοπρισθοῦν στό ἁλώνι. Στή συνέχεια ἔπλεναν τό στάρι, τό στέγνωναν καί τό διατηροῦσαν σέ ξεχωριστό ἀμπάρι. Τό πήγαιναν στό μύλο ξεχωριστά ἀπό τό ἄλλο στάρι, τό ἄλεθαν, τό κοσκίνιζαν μέ τήν «μεταξόσιτα» καί μ’ αὐτό ζύμωναν τά πρόσφορα. Ζύμωναν σέ εἰδικό σκαφίδι φτιαγμένο ἀπό καλό ξύλο, τό ὁποῖο φύλαγαν χωριστά καί πεντακάθαρο. Τό ψήσιμο γινόταν μέ εἰδικό ἄναμα τοῦ φούρνου ἤ τῆς γάστρας κι ὄχι μέ παλιόξυλα ἤ παλιόχαρτα ἤ ὅ,τι ἄχρηστο, ἀλλά μέ κλάρες καί ξύλα εἰδικά γιά τήν περίσταση. Αὐτά παλαιότερα.
Γιά νά ἔλθουμε στά σύγχρονα δεδομένα ἄς ὑπογραμμίσουμε μερικά πολύ σημαντικά γιά τήν παρασκευή τοῦ προσφόρου. Θά πρέπει νά ζυμωθεῖ σέ ὥρα κατά τήν ὁποία ἄν εἶναι δυνατόν δέν εἶναι ἄλλος στό σπίτι. Δέν ἀκοῦμε ραδιόφωνο ἤ βλέπουμε τηλεόραση καί ἔχουμε ἐξομολογηθεῖ τά ἁμαρτήματα, τά ὁποῖα μᾶς βαραίνουν. Τά μαλλιά οἱ γυναῖκες τά ἔχουν μαζεμένα σφιχτά καί δεμένα μέ εἰδικό μαντήλι ὥστε νά μήν πέσει καμμιά τρίχα. Θυμιάζουμε τό χῶρο μας, τήν κουζίνα ἐν προκειμένῳ, τό καντήλι μας ἀνάβει, ἀνάβουμε καί τό κερί στήν Παναγία μας καί ἀρχίζουμε.
Θά πρέπει νά τονισθεῖ ὅτι ἐπιβάλλεται νά χρησιμοποιοῦμε προζύμι καί ὄχι μαγιά. Ἐπίσης γιά τό ζύμωμα διατηροῦμε εἰδικές πετσέτες καί εἰδικά σκεύη τά ὁποῖα δέν χρησιμοποιοῦμε γιά ἄλλες δραστηριότητες, γιά γλυκά ἤ φαγητά γιά παράδειγμα. Κάνουμε ἕνα σταυρό στό ἀλεύρι καί ἐκεῖ μέσα τοποθετοῦμε τό προζύμι. Λέμε τό «Πάτερ ἡμῶν» καί ξεκινᾶμε τό ζύμωμα, στή διάρκεια τοῦ ὁποίου λέμε ἤ τούς Χαιρετισμούς ἤ τό «Θεοτόκε Παρθένε». Ἡ ζύμη μας πρέπει νά γίνει ἀρκετά σφιχτή καί ὄχι σάν ἐκείνη τοῦ ψωμιοῦ, διότι ἐσωτερικά πρέπει νά εἶναι τό πρόσφορο συμπαγές, νά μήν ἔχει φουσκάλες καί νά μήν εἶναι ξεροψημμένο. Πρίν νά τό βάλουμε στό ταψί, τό ὁποῖο δέν πασπαλίζεται μέ λάδι ἀλλά μέ καθαρό κερί, κάνουμε ἕνα μικρό σταυρό μέ ζυμάρι, τόν τοποθετοῦμε στό κέντρο τοῦ ταψιοῦ καί ἔπειτα βάζουμε πάνω σ’αὐτό τό ζυμάρι καί τελειώνουμε τή διαδικασία πατώντας τή σφραγίδα. Ἡ σφραγίδα πρέπει νά εἶναι ξύλινη καί μέ βαθιά χαράγματα ὥστε τό ἐκτύπωμά της νά εἶναι εὐκρινές καί καθαρό. Θά πρέπει νά προσέξουμε ὥστε οἱ τρύπες, τίς ὁποῖες κάνουμε γιά νά βγεῖ ὁ τυχόν ἀέρας κατά τό ψήσιμο, νά μήν γίνονται μέσα στό περίγραμμα πού δημιουργεῖ ὁ σταυρός μέ τίς μερίδες τοῦ Κυρίου, τῆς Παναγίας καί τῶν Ἁγίων.
Ἀφοῦ ψηθεῖ καί τό βγάλουμε ἀπό τό φοῦρνο, τό ἀφήνουμε λίγο νά κρυώσει καί τό τυλίγουμε μέ μιά πετσέτα καθαρή καί τό βάζουμε μέσα σέ πλαστική σακκούλα γιά νά γίνει μαλακό καί ὄχι ξερό. Γιά τήν μεταφορά του στό Ναό χρησιμοποιοῦμε πετσέτα καθαρή, ἐάν εἶναι δυνατόν μέ ἕναν σταυρό κεντημένο ἐπάνω της, ὥστε νά χρησιμοποιεῖται μόνον γιά τό πρόσφορό μας.

2. Τό Νάμα

Δεύτερο –ἀπαραίτητο στή Θεία Λειτουργία– εἶναι τό νάμα, δηλαδή τό κρασί, τό ὁποῖο θά μεταβληθεῖ σέ Αἷμα Χριστοῦ, τό Αἷμα ἐκεῖνο τό ὁποῖο ἔρευσε ἀπό τήν Ἄχραντο πλευρά τοῦ Κυρίου μας καί ἔδωσε καί δίνει ζωή στόν ἀληθινό, ἀγωνιστή χριστιανό.
Παλαιότερα πού δέν ὑπῆρχε νάμα ἕτοιμο στά ράφια τῶν σοῦπερ μάρκετς καί οἱ χριστιανοί τό προσέφεραν ἀπό τίς σοδιές τους, διάλεγαν τά καλύτερα σταφύλια ἀπό τή συγκομιδή τους. Παρήγαγαν τό μοῦστο ξεχωριστά ἀπό τά ὑπόλοιπα καί ὄχι πατώντας τα ἀλλά τά ἔλυωναν μέ τά χέρια. Φύλαγαν μάλιστα τό νάμα σέ ξεχωριστό ἰδιαίτερο βαρελάκι. Σήμερα ὅμως τέτοιες διαδικασίες εἶναι δύσκολο νά γίνουν, ἡ κοινωνία μας ἄλλωστε δέν εἶναι πλέον ἀγροτική, ἀλλά καί στίς ἀγροτικές κοινωνίες οἱ περισσότερες ἀπό τίς διαδικασίες ἔχουν βιομηχανοποιηθεῖ. Ἄς προσέξουμε τουλάχιστον ὥστε τό νάμα τό ὁποῖο ἀγοράζουμε νά εἶναι γνήσιο καί ὄχι νοθευμένο. Ἐπίσης θά πρέπει νά εἶναι κόκκινο καί ὄχι ξανθό ἤ ροζέ ἤ ρετσίνα. Δόγμα τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας εἶναι ὁ οἶνος τῆς Θείας Εὐχαριστίας νά εἶναι κόκκινος, ὅπως τό Πανάχραντο Αἷμα τοῦ Κυρίου μας. Καλόν ἐπίσης εἶναι νά ἐρωτοῦμε τούς ἱερεῖς γιά τό ποιό συγκεκριμμένο εἶδος νάματος χρησιμοποιοῦν διότι πολλά τά εἴδη καί μεγάλη ἡ ποικιλία του.

3. Καθαρό κερί

Απαραίτητα ἐπίσης στή Θεία Λειτουργία εἶναι τά κεριά, οἱ λαμπάδες οἱ ὁποῖες τοποθετοῦνται στήν Ἁγία Τράπεζα (συνήθως δυό) καί στήν Προσκομιδή (συνήθως μία) καί ἀνάβονται πρός δόξαν Θεοῦ ἀλλά καί γιά τήν συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν μας κατά τόν Ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη. Τό κερί συμβολίζει ἀκόμη τήν καθαρότητα καί πλαστικότητα τῆς ψυχῆς μας, τήν Θεία Χάρη, τό φῶς τοῦ Χριστοῦ, τήν ἀγάπη καί τήν εἰρήνη πού πρέπει νά χαρακτηρίζουν κάθε χριστιανό.
Σέ παλαιότερες ἐποχές οἱ νοικοκυρές προμηθεύονταν καθαρό κερί – ἐάν δέν διέθετε ἡ οἰκογένεια μελίσσια – καί μέ βαμβακερό φυτίλι κατασκεύαζαν μόνες τους τίς λαμπάδες, οἱ ὁποῖες προορίζονταν γιά τήν Θεία Λατρεία. Σήμερα ὅμως πού οἱ λαμπάδες ἀγοράζονται ἀπό τά κηροπλαστεῖα ἄς προσέχουμε νά εἶναι σίγουρα καθαρό τό κερί αὐτό. Βεβαίως εἶναι λίγο δύσκολο νά ἀναγνωρισθεῖ τό καθαρό κερί καί συνήθως οἱ χημικές ἐπεξεργασίες τῆς παραφίνης δημιουργοῦν ψευδαισθήσεις. Ἐάν εἶναι εὔπλαστο νομίζουμε ὅτι εἶναι καί καθαρό. Πάντως συνήθως τό καθαρό κερί εἶναι εὔπλαστο καί εὐωδιάζει μελίσσι!

4. Ἐλαιόλαδο

Τό λάδι χρειάζεται γιά τά κανδήλια μας, ἐάν βεβαίως δέν ἔχουν μετατραπεῖ σέ ἠλεκτρικά χάριν εὐκολίας! Καί εἶναι συνήθως πολλά τά κανδήλια τά ὁποῖα καίουν ἀκοίμητα στούς Ναούς.
Τό λάδι χρειάζεται γιά τά κανδήλια μας, ἐάν βεβαίως δέν ἔχουν μετατραπεῖ σέ ἠλεκτρικά χάριν εὐκολίας! Καί εἶναι συνήθως πολλά τά κανδήλια τά ὁποῖα καίουν ἀκοίμητα στούς Ναούς.
Ἡ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας ἀναφέρεται σέ λάδι ἐλιᾶς καί ὄχι διάφορα σπορέλαια. Τό λάδι τῆς ἐλιᾶς συμβολίζει τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, τό φῶς τοῦ Χριστοῦ, πού φωτίζει κάθε ἄνθρωπο, τήν καθαρότητα τῶν προθέσεών μας καί «τό ἀκηλίδωτον τῆς προσαγωγῆς» κατά τόν Ἅγιο Συμεών Θεσ­σαλονίκης. Μ’ αὐτό ἄναβε ἡ ἑπτάφωτος λυ­χνία στό Ναό τοῦ Σολομῶντος, αὐτό χρησι­μο­ποι­οῦσαν οἱ Πατέρες μας.
Δυστυχῶς πολλές φορές ἀκούγεται ἡ φράση: «αὐτό τό λάδι δέν τρώγεται… εἶναι γιά τά κανδήλια». Στά κανδήλια ὅμως πρέπει νά χρησιμοποιοῦμε τό καλύτερο, τό καθαρώτερο καί τό γνησιώτερο λάδι. Εἶναι προσφορά πρός τόν Κύριό μας, τήν Παναγία μας καί τούς Ἁγίους μας. Δέν εἶναι δυνατόν σ’ ὅλους ἐκείνους νά προσφέρουμε ὡς δῶρο κάτι ἄχρηστο ἤ φθηνό!

5. Θυμίαμα

Σειρά ἔχει τό λιβάνι. Παλαιότερα χρησι­μοποιοῦνταν τό καθαρό καί ἁγνό λιβάνι, τό λεγόμενο δάκρυ, τό ὁποῖο εἰσάγονταν ἀπό διάφορες ἀνατολικές χῶρες ἀλλά ἔχει βαριά μυρωδιά. Σήμερα γίνονται πολλές προσμίξεις μέ ἀρώματα. Θά πρέπει νά προσέχουμε καί σ’αὐτό. Δέν θά πρέπει νά διαλέγουμε ἀρώματα πού θυμίζουν ἀπορρυπαντικά καί ἀποσμητικά (δυστυχῶς ὑπάρχουν καί αὐτά). Θά πρέπει ἐπίσης νά εἶναι καλῆς ποιότητος, διαφορετικά ὅταν καίεται μυρίζει βαρειά, λασπώνει καί σβήνει τό θυμιατό.

6. Κάρβουνα

απαραίτητα καί τά κάρβουνα στήν Λατρεία μας. Κάποτε χρησιμο­ποιοῦσαν κάρβουνα ἀπό τό μαγκάλι, ἤ τό τζάκι. Σήμερα εἶναι σέ χρή­ση τά καρβουνάκια. Χρειάζεται προσοχή στήν ἐπιλογή τους ἀφοῦ οἱ ὑπερβολικές ποσότητες ἀπό μπαρούτι, τό ὁποῖο ἔχουν, δημιουργεῖ προβλήματα. Πολλές φορές δέν ἀνάβουν διότι ἔχουν ὑγρανθεῖ, μαυρίζουν τόν χῶρο ὅπου ἀνάβονται, πετάγονται ἐπικίνδυνες σπίθες καί ὅπου πέσουν κάνουν ζημιές. Σέ κάποιους Ναούς καί μοναστήρια χρησιμοποιοῦν ἀκόμη καρβουνόσκονη, ἡ ὁποία παρασκευάζεται ἀπό καμμένες κληματίδες, οἱ ὁποῖες δέν ἔχουν τά μειονεκτήματα τά ὁποῖα ἔχουν τά καρβουνάκια, εἶναι ὅμως δύσκολο νά βρεθεῖ.
Συγκεντρώνουμε λοιπόν τά δῶρά μας γιά τήν τέλεση τῆς Θείας Εὐχαριστίας καί τά προσφέρουμε στόν Ναό ἀπό τήν παραμονή της καί τοῦτο διότι συνήθως ἡ τέλεση τῆς Προσκομιδῆς, τῆς ἀκολουθίας δηλαδή κατά τήν ὁποία προετοιμάζεται ἡ Θεία Λειτουργία, γίνεται πολύ πρωί, σχεδόν ἀπό τήν ἔναρξη τοῦ Ὄρθρου. Κατά συνέπεια δέν εἶναι δυνατόν τά δῶρα νά χρησιμοποιηθοῦν ὅταν προσφέρονται σέ προχωρημένη ὥρα καί ἔχει τελειώσει ἡ Προσκομιδή ἀλλά οὔτε καί νά μνημονευθοῦν τά ὀνόματα τῶν προσφιλῶν μας προσώπων πού τά συνοδεύουν, γι’ αὐτό καί μνημονεύονται στήν ἑπομένη Θεία Λειτουργία.
Ἄς προσέξουμε ἀκόμη καί τοῦτο. Τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, δηλ. τῆς πρό τοῦ Πάσχα νηστείας, ἀπό τήν Καθαρά Δευτέρα καί ἑξῆς, τά δῶρά μας τά προσφέρουμε μόνον κατά τά Σαββατοκύριακα διότι μόνον τότε τελεῖται τελεία Θεία Λειτουργία. Τίς ὑπόλοιπες ἡμέρες γίνεται ἡ Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία κατά τήν ὁποία ὅμως δέν τελεῖται ἡ ἀκολουθία τῆς Προσκομιδῆς.
Τό πόσο μεγάλη δέ σημασία ἔχει ἡ προσφορά μας γιά τήν Θεία Λατρεία καί πόσο τιμητικό εἶναι αὐτό, φαίνεται ἀπό τό ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἀπαγορεύει σέ μερικούς νά προσφέρουν πρόσφορα. Ἄν κάποιος ζεῖ στήν ἁμαρτία, ἁμαρτία πού τόν ἀποκόπτει ἀπό τή Θεία Κοινωνία, ἤ βρίσκεται σέ ἐπιτίμιο ἀπό τόν πνευματικό του, δέν μπορεῖ καί νά προσφέρει τά δῶρα γιά τή Θεία Εὐχαριστία. Εἶναι καί τιμητικό καθ’ ὅσον ὁ ἱερεύς δέεται σέ κάθε Θεία Λειτουργία ὑπέρ ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι πρόσφεραν τά Δῶρα καί «ὑπέρ ὧν καί ἐφ’ οἷς αὐτά προσεκόμισαν». Εὔχεται γιά τούς ἰδίους καί τίς οἰκογένειές τους καθώς καί γιά τούς κεκοιμημένους των, ὑπέρ τῶν ὁποίων τά προσέφεραν.
Εἶναι κρῖμα λοιπόν νά μήν ἐκμεταλλευόμαστε αὐτό τό δικαίωμα. Εἶναι κρίμα νά παρατηρεῖται τόση ἀπροθυμία γιά τήν ἄσκησή του. Ἄλλωστε ἄς μήν ξεχνοῦμε ἀκόμη κάτι. Ὅ,τι καλούμαστε νά προσφέρουμε στήν Θεία Λατρεία εἶναι αὐτό τό ὁποῖο ὁ ἴδιος ὁ Θεός μᾶς ἔχει προηγουμένως προσφέρει. «Τά σά ἐκ τῶν σῶν» Τοῦ προσφέρουμε!

Τα Ιερά Σκεύη της Θείας Ευχαριστίας

Όλα τα σκεύη που χρησιμοποιούνται στη Θεία Λατρεία λέγονται και είναι ιερά και δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν για άλλον σκοπό.
Για τη Θεία Ευχαριστία αναγκαία είναι:
το Άγιο Ποτήριο, στο οποίο χύνεται κρασί και νερό. Είναι χρυσό ή ασημένιο ποτήρι, με γλυπτές παραστάσεις, στηρίζεται σε πλατιά βάση και χρησιμεύει για τη θεία κοινωνία. Συμβολίζει το ποτήρι του Μυστικού Δείπνου.
το Δισκάριο, στο οποίο αποτίθεται ο άρτος. Είναι μικρός στρογγυλός ασημένιος δίσκος, πάνω στον οποίο βάζει ο ιερέας τον άρτο κατά την τέλεση της προσκομιδής. Συμβολίζει τη φάτνη ή τον ουρανό. Με το Άγιο Ποτήριο αποτελούν το δισκοπότηρο και σκεπάζονται με τον «αέρα».
ο αστερίσκος, που μπαίνει πάνω στο Δισκάριο, για να στηρίζει το κάλυμμά του και συμβολίζει το άστρο της Βηθλεέμ. Είναι μικρό ασημένιο σκεύος, που αποτελείται από δύο κυρτά ελάσματα τα οποία είναι ενωμένα στη μέση και ανοίγουν σταυρωτά. Τοποθετούνται στον άγιο δίσκο, για να μην ακουμπά το κάλυμμα στον άρτο. Συμβολίζει το λαμπρό αστέρι, που οδήγησε τους τρεις μάγους στη Βηθλεέμ.










η λόγχη, ένα μικρό μαχαίρι σε σχήμα λόγχης με το οποίο κόβει ο ιερέας τον Άγιο Άρτο από την προσφορά και θυμίζει τη λόγχη με την οποία ένας στρατιώτης κέντησε την πλευρά του Χριστού,
η λαβίδα, μικρό κουταλάκι με το οποίο μεταδίδεται η Θεία Κοινωνία στους πιστούς,

το ζέον, με το οποίο μεταφέρεται ζεστό νερό, για να το χύσει ο ιερέας στο Άγιο Ποτήριο λίγο πριν από τη Θεία Κοινωνία.
Ο συμβολισμός της χρήσης του ζέοντος είναι διπλός. Το ζέον ύδωρ συμβολίζει, αφενός, τη θερμότητα του αίματος και του ύδατος, το οποίο εξήλθε από την πλευρά του Χριστού πάνω στο Σταυρό. Ο νεκρός, πλέον, Ιησούς θα έπρεπε να
είχε νεκρική ακαμψία και ψυχρότητα. Κανένα, όμως, από τα συμπτώματα του νεκρού ανθρώπινου σώματος δεν ίσχυε στην περίπτωσή του, αφού διατηρούσε αφύσικη ζωτικότητα και το Σώμα του ήταν ακόμη θερμό. Η θερμότητα του ύδατος, αφετέρου, υπενθυμίζει τη θέρμη της πίστης, με την οποία οφείλει κάθε πιστός να προσεγγίζει και να μεταλαμβάνει τα Τίμια Δώρα.
Κύριος, όμως, συμβολισμός του συνιστά η παρουσία των χαρισμάτων του Αγίου Πνευματος, με την επενέργεια του οποίου τα ευχαριστιακά είδη (άρτος, οίνος, ύδωρ) μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα Χριστού.
ο σπόγγος, που χρησιμεύει για τον καθαρισμό του Αγίου Ποτηρίου μετά τη Θεία Κοινωνία

το αρτοφόριο, όπου φυλάγεται άγιος Άρτος για την κοινωνία των ασθενών και ετοιμοθάνατων και  τη λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων.
Είναι ένα μετάλλινο σκεύος συνήθως σε σχήμα μικρής Εκκλησίας. Βρίσκεται πάνω στην Αγία Τράπεζα και φυλάγεται σ᾿ αυτό το άχραντο σώμα του Κυρίου ποτισμένο στο Τίμιο Αίμα. Είναι για επείγουσες ανάγκες (Μετάληψη βαριά αρρώστων κ.λπ.). Εκτός υπό το μεγάλο, υπάρχει και το μικρό αρτοφόριο, για τη μεταφορά της Θείας Κοινωνίας στους ασθενείς.
Αναγκαία για τη Θεία Ευχαριστία είναι και κάποια ειδικά υφάσματα-καλύμματα:
το Ειλητό, ύφασμα λινό ή μεταξωτό με αποτυπωμένη την παράσταση της Ταφής του Κυρίου που απλώνεται πάνω στην Αγία Τράπεζα, για να τελεσθεί πάνω σ’ αυτό η Θεία Ευχαριστία και διπλώνεται μετά το πέρας της,

τα Σταυροειδή καλύμματα του Δισκαρίου και του Αγίου Ποτηρίου κι ένα μεγαλύτερο που λέγεται Αέρας και καλύπτει και τα δύο και
τα μάκτρα που χρησιμεύουν για να σκουπίζουν οι πιστοί τα χείλη τους μετά τη Θεία Κοινωνία. Είναι συνήθως κόκκινα και μας θυμίζουν το αίμα του Χριστού.
Το Κάλυμμα του Δίσκου συμβολίζει τα βρεφικά σπάργανα του Χριστού, ενώ το Κάλυμμα του Ποτηρίου, τα εντάφια σπάργανά Του.

Τι γνωρίζουμε για την Μεγάλη Είσοδο και τον Χερουβικό Ύμνο

Η Μεγάλη Είσοδος συμβολίζει την πορεία του Χριστού προς την Ιερουσαλήμ, όπου έπρεπε να θυσιαστεί. Τότε καθισμένος «επί πώλου όνου», έμπαινε στην Αγία Πόλη, συνοδευόμενος και υμνούμενος από τα πλήθη.
Ο λειτουργός θα προχωρήσει πλέον στη θυσία, και πρέπει τα δώρα που πρόκειται να προσφερθούν για τη Θυσία, να τοποθετηθούν στην Aγία Τράπεζα. Για αυτό έρχεται τώρα στην Πρόθεση, παίρνει τα τίμια δώρα, τα κρατάει στο ύψος του κεφαλιού του και βγαίνει από το Ιερό.
Προχωρώντας με πολλή κοσμιότητα και με βήμα αργό, τα περιφέρει στο ναό, ανάμεσα στο πλήθος, συνοδευόμενος από λαμπάδες και θυμιάματα. Τελικά εισέρχεται στο θυσιαστήριο και τα αποθέτει στην Αγία Τράπεζα.
Στο πέρασμα του ιερέα οι πιστοί ψάλλουν και προσκυνούν με κάθε σεβασμό παρακαλώντας να τους μνημονεύει την ώρα που θα προσφέρει στο Θεό τα τίμια δώρα. Γιατί ξέρουν πως δεν υπάρχει αποτελεσματικότερη ικεσία από τούτη τη φρικτή θυσία, που καθάρισε δωρεάν όλες τις αμαρτίες του κόσμου
Χαρακτηριστικό λειτουργικό στοιχείο της Μεγάλης Εισόδου είναι ο Χερουβικός Ύμνος, που ψάλλεται σε αργό μέλος από το χορό:
«Οι τα Χερουβίμ μυστικώς εικονίζοντες και τη ζωοποιώ Τριάδι τον τρισάγιον ύμνον προσάδοντες, πάσαν νυν βιοτικήν αποθώμεθα μέριμναν, ως τον βασιλέα των όλων υποδεξόμενοι, ταις αγγελικαίς αοράτως δορυφορούμενον τάξεσιν. Αλληλούια».
Δηλαδή:
«Εμείς που μυστικά εικονίζουμε τα Χερουβείμ και ψάλλουμε στη ζωοποιό Τριάδα τον τρισάγιο ύμνο, ας αφήσουμε κάθε βιοτική μέριμνα, για να υποδεχθούμε τον Βασιλιά των όλων, που αόρατα συνοδεύεται από τα αγγελικά τάγματα. Αλληλούια»
«Ο Χερουβικός Ύμνος καθώς ψάλλεται από τους ψάλτες και από το λαό, φανερώνει πως μαζί με τους ανθρώπους ψάλλουν και οι Άγγελοι στον ουρανό».
Αν στη  Μικρή Είσοδο, προσευχόμαστε και ψάλλουμε οι άνθρωποι μαζί με τις ουράνιες Δυνάμεις και ζητήσαμε «συν τη εισόδω ημών είσοδον αγίων αγγέλων γενέσθαι»,τώρα
οι άνθρωποι μαζί με τους Αγγέλους τελούμε τη θεία Λειτουργία, εκείνη που γίνεται και στον ουρανό.

Γιατί, καθώς γράφει ο άγιος Συμεών ο επίσκοπος Θεσσαλονίκης, ο Ιησούς Χριστός ένωσε την ουράνια και την επίγεια Εκκλησία.

Αυτό το λέμε πάντα, κι ίσως πολλοί να το ακούνε παράξενα, ότι δηλαδή ο Ιησούς Χριστός δεν ίδρυσε καμία θρησκεία ούτε καν την Εκκλησία. Η Εκκλησία υπάρχει πριν από τον κόσμο, κι ο Ιησούς Χριστός γεννήθηκε άνθρωπος μέσα στην Εκκλησία, και το έργο του είναι ότι φανέρωσε στον κόσμο το μυστήριο της Εκκλησίας, κι όπως γράφει ο άγιος Συμεών, ένωσε τον ουρανό και τη γη σε μία Εκκλησία, «δια γαρ του Χριστού μία γέγονεν Εκκλησία».

Ο Χερουβικός Ύμνος δεν είναι από τους ύμνους της αρχέγονης Εκκλησίας. Άρχισε να ψάλλεται πεντακόσια χρόνια αργότερα σ’ αυτή τη θέση της θείας Λειτουργίας, σαν ένας εισαγωγικός ύμνος, τώρα που πλησιάζουμε και φτάνουμε όλο και πιο κοντά στις μεγάλες στιγμές του θείου μυστηρίου. Όλα όσα προηγήθηκαν στην ιερή ακολουθία, ήταν η αρχή και μία κλιμακωτή προετοιμασία, αλλά τώρα φτάσαμε στην τελευταία ώρα.

 Ο Χερουβικός Ύμνος μας φέρνει στο νου τι είμαστε τώρα, τι κάνουμε αυτή τη στιγμή και πως και με ποιούς λογισμούς πρέπει να στεκόμαστε μέσα στο ναό και στη λειτουργική σύναξη. Εικονίζουμε μυστικά τους Αγγέλους, και όπως εκείνοι έτσι κι εμείς ψάλλουμε στην αγία Τριάδα τον Τρισάγιο Ύμνο, γι’ αυτό και πρέπει να αφήσουμε κάθε σκέψη μας και έγνοια, για να υποδεχθούμε τον Βασιλέα Χριστό, που τον συνοδεύουν οι αόρατες αγγελικές στρατιές.

Ο λειτουργός αρχίζει με μια συντριπτική ομολογία, με την οποία κάθε ιερέας τοποθετείται ενώπιον του Θεού. Το να υπηρετεί κανένας το Θεό και να τελεί τη θεία Λειτουργία είναι μεγάλο και φοβερό όχι μόνο σε κάθε άνθρωπο, αλλά και σ’ αυτές τις επουράνιες δυνάμεις. «Ουδείς άξιος των συνδεδεμένων ταις σαρκικαίς επιθυμίαις και ηδοναίς προσέρχεσθαι ή προσεγγίζειν ή λειτουργείν σοι, Βασιλεύ της δόξης· το γαρ διακονείν σοι μέ­γα και φοβερόν και αυταίς ταις επουρανίαις δυνάμεσιν». Κανένας, από εκείνους που είναι δεμένοι με τις σαρκικές επιθυμίες και ηδονές, δεν είναι άξιος να έρχεται και να πλησιάζει και να σε λειτουργεί, ένδοξε Βασιλέα. Γιατί να σε υπηρετεί κανένας είναι μεγάλο και φοβερό και σ’ αυτές τις επουράνιες δυνάμεις. Κανένας ιερέας ποτέ δεν πλησιάζει στην αγία Τράπεζα, για να κάνει τη θεία Λειτουργία, πιστεύοντας στην αγιότητά του. Αν γελαστεί και το πιστέψει πως είναι άγιος, δεν πρέπει να λειτουργεί. Αλλά εδώ δεν κάνει να λέμε πολλά, γιατί όσο περισσότερα λέμε, τόσο χειρότερα για μας. Εδώ κάνουμε το σταυρό μας, σιωπούμε και ζητούμε το έλεος του Θεού.
Γιατί ο Θεός, γνωρίζοντας την αξία του ανθρώπου, κι όταν ο άνθρωπος πέφτει και αμαρτάνει, και άνθρωπος έγινε καί αρχιερέας υπήρξε και το θείο μυστήριο της Ευχαριστίας σύστησε, και αντί για Αγγέλους εδώ στη γη ανθρώπους έβαλε για να τον υπηρετούν.

«Αλλ’ όμως διά την άφατον και αμέτρητόν σου φιλανθρωπίαν ατρέπτως και αναλλοιώτως γέγονας άνθρωπος και αρχιερεύς ημών εχρημάτισας και της λειτουργικής ταύτης και αναιμάκτου θυσίας την ιερουργίαν παρέδωκας ημίν, ως Δεσπότης των απάντων». Αλλ’ όμως για την ανέκφραστη και αμέτρητη φιλανθρωπία σου, χωρίς να πάψεις να είσαι Θεός και χωρίς να αλλάξεις, έγινες άνθρωπος και υπήρξες αρχιερέας μας και μας ἄφησες αυτήν εδώ τη λειτουργία και την ιερουργία της αναίμακτης θυσίας, σαν Δεσπότης που είσαι των όλων. Μέσα σε ό,τι κάνει ο Θεός για το ανθρώπινο γένος, αν τίποτε άλλο δεν μπορούμε να εξηγήσουμε, όμως ένα καταλαβαίνουμε, την αξία του ανθρώπου, για την οποία η αγάπη του Θεού κάνει τα πάντα.
Ο Θεός είναι πραγματικά ο Δεσπότης και κυρίαρχος όλων όσα υπάρχουν στον ουρανό και στη γη. Όχι σαν δυνάστης, αλλά η δύναμη που κρατάει τα πάντα· η πρόνοια που συντηρεί και κυβερνάει τον κόσμο, ο Βασιλέας του λαού του, που είναι η Εκκλησία, ο μόνος άγιος και μακάριος, που χαίρει και βρίσκει ανάπαυση, Όταν οι άνθρωποι επιτελούν αγιοσύνη μέσα στο σωτήριο φόβο του.

«Συ γαρ μόνος, Κύριε ο Θεός ημών, δεσπόζεις των επουρανίων και των επιγείων, ο επί θρόνου χερουβικού εποχούμενος, ο των Σεραφείμ Κύριος και βασιλεύς του Ισραήλ, ο μόνος άγιος και εν αγίοις αναπαυόμενος». Γιατί εσύ μόνος, Κύριε και Θεέ μας, εξουσιάζεις τα επουράνια και τα επίγεια, εσύ που έχεις το θρόνο σου επάνω στα Χερουβείμ, που είσαι ο Κύριος των Σεραφείμ κι ο Βασιλέας του Ισραήλ, ο μόνος άγιος, που βρίσκεις ανάπαυση μέσα στους αγίους, Τα Χερουβείμ και τα Σεραφείμ και ο Ισραήλ και οι άγιοι ανάμεσα στους οποίους βρίσκεται ο Θεός, είναι η ουράνια και η επίγεια Εκκλησία στη λειτουργική της τώρα σύναξη.

Στο σημείο αυτό, να πούμε έτσι, γίνεται η μετάβαση από το πρώτο στο δεύτερο μέρος της ευχής. «Σε τοίνυν δυσωπώ τον μόνον αγαθόν και ευήκοον επίβλεψον επ’ εμέ τον αμαρτωλόν και αχρείον δούλον σου, και καθάρισόν μου την ψυχήν και την καρδίαν από συνειδήσεως πονηράς· και ικάνωσόν με τη δυνάμει του Αγίου σου Πνεύματος, ενδεδυμένον την της ιερατείας χά­ριν, παραστήναι τη αγία σου ταύτη τραπέζη και ιερουργήσαι το άγιον και άχραντον σώμα σου και το τίμιον αίμα». 

Εσένα λοιπόν θερμά παρακαλώ, που εσύ μόνο είσαι όλο καλωσύνη και πρόθυμος να ακούσεις· ρίξε τη ματιά σου επάνω σε μένα τον αμαρτωλό και τιποτένιο δούλο σου, και καθάρισε την ψυχή και την καρδιά μου από κάθε πονηρία μέσα μου, και κάνε με ικανό, ντυμένο με τη χάρη της ιερωσύνης, να σταθώ μπροστά σε τούτη την αγία σου Τράπεζα και να ιερουργήσω το άγιο και άχραντο σώμα σου και το τίμιο αίμα.
Αυτά τα λόγια είναι μόνο για τον ιερέα και μόνο ο ιερέας τα ζει και τα καταλαβαίνει. Αυτός, που με τη χάρη του Θεού και με την εντολή του λαού πλησιάζει, τώρα ένα βήμα ακόμα πιο κοντά στην αγία Τράπεζα.

«Σοι γαρ προσέρχομαι κλίνας τον εμαυτόν αυχένα και δέομαι σου μη αποστρέψης το πρόσωπόν σου απ’ εμού, μηδέ αποδοκιμάσεις με εκ παίδων σου, αλλ’ αξίωσον προσενεχθήναί σοι υπ’ εμού του αμαρτωλού και αναξίου δούλου σου τα δώρα ταύτα». 

Γιατί σε σένα έρχομαι, σκύβω την κεφαλή μου και σε παρακαλώ· μη μου γυρίσεις το πρόσωπό σου και μη με ξεχωρίσεις από τα παιδιά σου, αλλά αξίωσέ με τον αμαρτωλό και ανάξιο δούλο σου να σου προσφέρω αυτά τα δώρα. Κάπου στα προηγούμενα είπαμε για τα λειτουργικά βιβλία, που κάποιοι κρατάνε στα χέρια τους, όταν γίνεται η θεία Λειτουργία. Άραγε τί διαβάζουν τώρα και τί σκέφτονται, όταν ο ιερέας «καθ’ εαυτόν» και «υπέρ εαυτόν» κάνει μπροστά στο Θεό αυτή την εξομολόγηση;Τα τελευταία λόγια, με τα οποία κλείνει η ευχή, είναι η εκφώνηση, που κι αύτη λέγεται μυστικά· «Συ γαρ ει ο προσφέρων και προσφερόμενος και προσδεχόμενος και διαδιδόμενος, Χριστέ ο Θεός ημών, και σοι την δόξαν αναπέμπομεν, συν τω ανάρχω σου Πατρί και τω παναγίω και αγαθώ και ζωοποιώ σου Πνευματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν». 

Γιατί εσύ είσαι εκείνος που προσφέρεις και προσφέρεσαι, εκείνος που δέχεσαι τα δώρα και ο ίδιος που μοιράζεσαι Χριστέ Θεέ μας, κι εμείς εσένα δοξάζομε μαζί με τον άναρχο Πατέρα σου και το πανάγιο και αγαθό και ζωοποιό Πνεύμα, τώρα και πάντα και στους ατελεύτητους αιώνες Αμήν. Στην εκφώνηση αυτή κλείνεται όλη η θεολογία για την ιερωσύνη του Ιησού Χριστού, που είναι η ιερωσύνη της Εκκλησίας. Ο Ιησούς Χριστός στη θεία Λειτουργία είναι και ο ιερέας που λειτουργεί και ο αμνός που προσφέρεται· και εκείνος που δέχεται τα δώρα και εκείνος που διανέμεται στο λαό.

Η ευχή του Χερουβικού Ύμνου είναι μια από τις τέσσερις ευχές της θείας Λειτουργίας, που αναφέρονται στον Ιησού Χριστό.

Η μία είναι η ευχή πριν από την ανάγνωση του Ευαγγελίου, οι άλλες δύο είναι προς το τέλος της θείας Λειτουργίας.

 Όπως είπαμε, είναι προπαρασκευαστική ευχή του ιερέα, μια ταπεινή δηλαδή εξομολόγηση του λειτουργού, που πολλές φορές κι όταν δεν θα ήθελε, πρέπει να λειτουργήσει, γιατί πρέπει να κοινωνήσουν οι πιστοί.

 Εδώ δεν μπορεί να καταλάβει κανείς την αγωνία του ανθρώπου ενώπιον του χρέους του παρά μόνο αν είναι ιερέας. Θα ξαναθυμηθούμε εδώ τα λόγια της πρώτης ευχής των πιστών, ότι δηλαδή οι ιερείς λειτουργούμε «υπέρ των ημετέρων αμαρτημάτων και των του λαού αγνοημάτων». Αυτό θα πει πως ο ιερέας κρίνεται κι ο λαός σώζεται. Μα αυτή είναι η πίστη ενός καλού και ταπεινού ιερέα, πως θα σωθεί κι αυτός μαζί μ’ εκείνους, για τη σωτηρία των οποίων, μαζί με τους οποίους και με την εντολή τους λειτουργεί. Και κάθε φορά που στέκεται μπροστά στην αγία Τράπεζα κι ετοιμάζεται για να προσφέρει τα τίμια δώρα με αληθινή ταπείνωση και συντριβή εξομολογείται «καθ’ εαυτόν» και «υπέρ εαυτόν»· «επίβλεψον επ’ εμέ τον αμαρτωλόν και αχρείον δούλον σου και καθάρισόν μου την ψυχήν και την καρδίαν από συνειδήσεως πονηράς». Αμήν.Στη διάρκεια του Χερουβικού ο ιερέας διαβάζει τη σχετική ευχή και την ώρα που θυμιάζει ψάλλει τον 50ό ψαλμό (της Μετανοίας). Αν είναι Κυριακή, ο ιερέας λέγει, μυστικά πάντα, και τον αναστάσιμο ύμνο «Ἀνάστασιν Χριστοῦ θεασάμενοι…».

Υπάρχουν (ψάλλονται) τέσσερις χερουβικοί ύμνοι: «Οἱ τα Χερουβείμ μυστικῶς εικονίζοντες καί τῇ Ζωοποιῷ Τριάδι τὸν Τρισάγιον ὕμνον προσᾴδοντες πᾶσαν νυν βιωτικήν ἀποθώμεθα μέριμναν ὠς τόν βασιλέα τῶν ὃλων ὑποδεξόμενοι ταῖς ἀγγελικαῖς ἀοράτως δορυφορούμενον τάξεσιν• Ἀλληλούϊα.», που ψάλλεται σ’ όλες τις λειτουργίες. 

«Τοῦ Δείπνου σου τοῦ μυστικοῦ σήμερον, Υἱέ Θεοῦ κοινωνόν με παράλαβε• οὐ μή γάρ τοῖς ἐχθροῖς σου τό Μυστήριον εἴπω• οὐ φίλημά σοι δώσω καθάπερ ὁ Ἰούδας• ἀλλ’ ὡς ὁ ληστής ὁμολογῶ σοι• Μνήσθητί μου, Κύριε, ἐν τῇ βασιλείᾳ σου.», που ψάλλεται στη λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης. 

Σιγησάτω πᾶσα σάρξ βροτεία, καί στήτω μετά φόβου και τρόμου, καί μηδέν γήϊνον ἐν ἑαυτῇ λογιζέσθω• ὁ γάρ Βασιλεύς τῶν Βασιλευόντων, καί Κύριος τῶν κυριευόντων προσέρχεται σφαγιασθῆναι καί δοθῆναι εἰς βρῶσιν τοῖς πιστοῖς• προηγοῦνται δέ τούτου οἱ Χοροὶ τῶν Ἀγγέλων μετά πάσης ἀρχῆς καί ἐξουσίας, τά πολυόμματα Χερουβείμ καί τά ἑξαπτέρυγα Σεραφείμ, τάς ὄψεις καλύπτοντα καί βοῶντα τόν ὕμνον• Ἀλληλούϊα.», που ψάλλεται στη Λειτουργία του Μεγάλου Σαββάτου και στη Λειτουργία του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου. 

«Νῦν αἱ δυνάμεις τῶν οὐρανῶν σύν ἡμῖν ἀοράτως λατρεύουσιν• ἰδού γάρ εἰσπορεύεται ὁ Βασιλεύς τῆς δόξης. Ἰδού θυσία μυστική τετελειωμένη δορυφορεῖται• πίστει καί πόθῳ προσέλθωμεν, ἵνα μέτοχοι ζωῆς ἀιωνίου γενώμεθα. Ἀλληλούϊα.» που ψάλλεται στη Λειτουργία των Προηγιασμέων Δώρων τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ο οποίος είναι και ο αρχαιότερος πάντων.

planetnews